Mô hình Một Sức khỏe (One Health) là một cách tiếp cận đặc biệt trong lĩnh vực sức khỏe con người, tập trung vào mối liên hệ chặt chẽ giữa sức khỏe của con người, động vật, và môi trường chung, theo định nghĩa của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC). Đây là một chiến lược phối hợp đa ngành, kết hợp giữa lĩnh vực y tế, thú y, và môi trường nhằm đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho cả loài người và động vật.

Dự án nghiên cứu "Nghiên cứu bệnh sán lá lây truyền cho người và động vật qua thức ăn và kiểm soát tổng hợp ở Việt Nam" là một ví dụ điển hình cho việc ứng dụng thành công mô hình này, được tài trợ bởi quỹ ARES của vương quốc Bỉ và chủ nhiệm là TS. Bùi Thị Dung từ Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật.

Bệnh sán lá, một vấn đề phổ biến ở Đông Nam Á, thường lây truyền qua thức ăn, đặc biệt là từ rau sống và cá nước ngọt. Dự án đã tập trung vào hai tỉnh Yên Bái và Thanh Hóa, nơi mà thói quen ăn cá sống và rau sống là phổ biến. Đồng thời, dự án đã thực hiện các hoạt động giáo dục và truyền thông để nâng cao nhận thức và thực hành phòng tránh bệnh sán lá trong cộng đồng. Mặc dù ban đầu, kiến thức và thái độ của người dân địa phương về bệnh sán lá có vẻ thấp, nhưng thông qua các hoạt động truyền thông, đã có sự cải thiện đáng kể.

Dự án đã thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ giữa các đối tác Bỉ và Việt Nam trong các lĩnh vực y tế, thú y, thủy sản, và môi trường. Kết quả nghiên cứu của dự án đã cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng nhiễm sán lá ở người, động vật, cá, và môi trường trong hai tỉnh nghiên cứu. Những thông tin này cung cấp cơ sở để phát triển chiến lược kiểm soát tổng hợp bền vững, kết hợp nhiều lĩnh vực như y học, thú y, thủy sản, sinh học, khoa học thực phẩm, và nhân học - xã hội.

Dự án đã không chỉ tập trung vào việc nghiên cứu mà còn vào việc đào tạo và chuyển giao kỹ thuật chẩn đoán ký sinh trùng cho cán bộ y tế và nâng cao năng lực nghiên cứu cho các nhà khoa học tương lai. Hơn nữa, việc hợp tác liên ngành giữa các đơn vị học thuật và tổ chức như WHO và đại sứ quán Bỉ là một phần quan trọng của dự án.

Kết quả của dự án đã công bố được 05 bài báo trong tạp chí ISI uy tín, 05 bài báo trên tạp chí Quốc gia uy tín; đào tạo và chuyển giao kỹ thuật chẩn đoán ký sinh trùng (kỹ thuật ELISA, kỹ thuật flukefinder, kỹ thuật formalin Etyl, kỹ thuật Kato-Katz) tới 32 cán bộ y tế từ cấp xã, huyện, tỉnh thuộc hai tỉnh Yên Bái và Thanh Hóa. Nâng cao năng lực nghiên cứu cho các nhà khoa học ký sinh trùng tương lai thông qua việc cấp học bổng toàn phần từ kinh phí dự án cho 3 nghiên cứu sinh học tập và bảo vệ thành công tại cơ sở đào tạo bên Bỉ (Trường đại học Liège-ULiège, Trường đại học Tự do Brussels-ULB), cấp học bổng 6 tháng cho 4 sinh viên thạc sỹ tham gia thực hiện nghiên cứu cho luận văn và tốt nghiệp xuất sắc tại Hà Lan (Trường đại học Twente), Thái Lan (Trường đại học Kasetsart) và Việt Nam (Trường Đại học Y tế công cộng).

Với những kết quả đạt được, nhóm nghiên cứu hy vọng mô hình Một Sức Khỏe có thể được mở rộng và áp dụng rộng rãi ở nhiều địa bàn khác trong cả nước, đặc biệt là những khu vực mà bệnh sán lá vẫn đang lây truyền mạnh mẽ qua thức ăn.

P.A.T (Tổng hợp)