Chiến dịch "Làm cho thế giới sạch hơn" do Chương trình Môi trường Liên hợp Quốc phát động trên phạm vi toàn cầu từ năm 1993. Đến nay, Chiến dịch đã trở thành một sự kiện môi trường quốc tế thường niên quan trọng, thu hút sự tham gia hưởng ứng của hơn 180 quốc gia, trong đó có Việt Nam. Chiến dịch “Làm cho thế giới sạch hơn năm 2021” diễn ra trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp trên toàn cầu, đòi hỏi nhân loại phải sớm có những hành động cụ thể, thiết thực, thay đổi cách thức ứng xử với môi trường tự nhiên, hệ sinh thái.

Tận dụng bùn thải để sản xuất phân bón hữu cơ

Hiện nay đã có các hoạt động phổ biến các mô hình, giải pháp bảo vệ môi trường hiệu quả được giới thiệu đến người dân, thúc đẩy quá trình ứng dụng công nghệ vào việc xử lý những vấn đề môi trường, góp phần hình thành nên kinh tế tuần hoàn tại các địa phương. Ở lĩnh vực môi trường và năng lượng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) đã và đang có nhiều thế mạnh về nghiên cứu và ứng dụng, góp phần bảo vệ môi trường và hệ sinh thái. Các nhà khoa học của Viện Công nghệ môi trường đã xây dựng được “Mô hình ứng dụng khí sinh học tiên tiến phát điện và sử dụng bùn thải sau khi lên men yếm khí để sản xuất phân bón hữu cơ” với mục đích xử lý bùn thải để sản xuất khí sinh học phát điện, sản xuất phân hữu cơ để phục vụ nông nghiệp xanh. Mô hình đã thực hiện tại một công ty sản xuất thực phẩm có nhà máy nước thải 900 m³/ngày, thải ra 20 tấn bùn hữu cơ mỗi ngày tại tỉnh Đăk Lắk.

Công trình “Công nghệ sản xuất tinh quặng sắt, thép và vật liệu xây dựng không nung từ bùn đỏ” của nhóm nghiên cứu thuộc Viện Hóa học và phối hợp với một doanh nghiệp thép, được đánh giá cao về khả năng ứng dụng thực tiễn trong lĩnh vực môi trường, an ninh quốc phòng. Các kết quả của công trình nghiên cứu sử dụng bùn đỏ để sản xuất quặng sắt và vật liệu xây dựng không nung đã mở ra triển vọng cho việc xử lý và tận dụng triệt để nguồn chất thải bùn đỏ từ các nhà máy khai thác bô-xít tại khu vực Tây Nguyên, góp phần nâng cao giá trị kinh tế từ quá trình khai thác và sản xuất, bảo vệ môi trường và hướng tới phát triển bền vững.

Công trình “Nghiên cứu và phát triển công nghệ xử lý chất thải nguy hại công nghiệp và y tế” của các nhà khoa học của Viện Công nghệ Môi trường phối hợp Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) đã đề xuất được các công nghệ xử lý chất thải phù hợp và đưa vào ứng dụng thực tế, đạt hiệu suất xử lý cao tại hơn 50 cơ sở xử lý chất thải rắn nguy hại y tế, công nghiệp và hơn 25 cơ sở xử lý nước thải y tế trên cả nước. Ưu điểm vượt trội của công nghệ xử lý này so với các công nghệ xử lý chất thải khác đang được ứng dụng ở nước ta từ trước đến nay là chi phí đầu tư và chi phí xử lý thấp, vận hành đơn giản, đạt hiệu quả xử lý môi trường cao.

Trên thực tế, tính chất ô nhiễm của chất thải ngày càng phức tạp, tiêu chuẩn xử lý chất thải ngày càng khắt khe hơn nên đòi hỏi công nghệ và hiệu quả xử lý phải được nâng cao hơn nữa. Các đề tài thuộc Chương trình Tây Nguyên đã đạt được một số kết quả có khả năng ứng dụng vào thực tiễn các tỉnh Tây Nguyên như: Giải quyết vấn đề nước, ứng phó với biến đổi khí hậu; Quản lý rừng liên vùng và xuyên biên giới; Phục hồi hệ sinh thái sau khai thác khoáng sản; Đưa ra các giải pháp khoa học công nghệ phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững... VAST đã nghiên cứu, đánh giá và xây dựng bản đồ tiềm năng năng lượng gió, năng lượng Mặt Trời ở Tây Nguyên; Xác định cụ thể các khu vực có khả năng khai thác thương mại các dự án điện gió; Lựa chọn công nghệ và quy mô khai thác hợp lý nguồn năng lượng Mặt Trời, gió; Đề xuất giải pháp kĩ thuật công nghệ nhằm khắc phục tình trạng nghẽn lưới truyền tải khu vực Tây Nguyên khi đấu nối các nhà máy năng lượng tái tạo công suất lớn hơn 200MW.

“Nghiên cứu giải pháp khai thác và sử dụng tài nguyên nước mưa của các tỉnh ven biển đồng bằng sông Cửu Long trong điều kiện biến đổi khí hậu” của các nhà khoa học thuộc VAST là một đề tài có ý nghĩa ứng dụng thực tiễn lớn của Viện Địa lý tài nguyên TP. Hồ Chí Minh ở lĩnh vực khoa học Trái Đất. Các tác giả của đề tài đã xây dựng được 12 mô hình thực nghiệm cho 04 trường hợp khác nhau, qua đó cải thiện phần nào cuộc sống người dân ven biển vùng đồng bằng sông Cửu Long.

Những kết quả nghiên cứu có hàm lượng khoa học và tính ứng dụng thực tiễn cao ở lĩnh vực môi trường, năng lượng của các nhà khoa học VAST đã góp phần vào việc giải quyết các vấn đề môi trường và phát triển kinh tế cho doanh nghiệp, địa phương và vùng.

NASATI