Dẫn xuất tiềm năng trong điều trị tiểu đường và ung thư đã được khám phá thông qua việc tổng hợp 231 dẫn xuất từ khung triterpen, một nỗ lực hợp tác giữa các nhà nghiên cứu Việt Nam và Nga. Nghiên cứu này tập trung vào đánh giá hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase nhằm tìm ra các hoạt chất có tiềm năng trong việc điều trị tiểu đường. Ngoài ra, các hoạt tính sinh học khác như kháng vi sinh vật, chống oxy hóa, gây độc tế bào ung thư, ức chế sản sinh NO, và ức chế enzym acetylcholinesterase cũng đã được khảo sát để mở rộng phạm vi nghiên cứu.

Nghiên cứu động học enzym và mô hình docking phân tử của hợp chất 45 (TEV-056)

Hai nhóm nghiên cứu từ Viện Hóa học Việt Nam và Viện nghiên cứu hóa học UFA Nga đã hợp tác để tổng hợp và đánh giá 231 dẫn xuất triterpenoid, sử dụng phương pháp hóa học hiện đại và tiếp cận ban đầu. Các dẫn xuất này bao gồm cả triterpenoid chứa nhóm arylidene và các hợp chất lai giữa triterpenoid với các dẫn xuất oxo-, azaheterocyclic và trytophanamide.

Nhóm nghiên cứu Việt Nam, do TS. Nguyễn Thị Thu Hà làm trưởng nhóm, đã thực hiện nghiên cứu về hoạt tính ức chế α-glucosidase invitro trên các dẫn xuất thu được. Sự kết hợp giữa sàng lọc và phân tích mô hình cấu trúc - hoạt tính đã dẫn đến việc chọn lọc 24 mẫu có tác dụng ức chế enzym α-glucosidase mạnh để tiếp tục đánh giá các hoạt tính sinh học khác. Các hợp chất này sau đó đã được đánh giá trên mô hình invitro và invivo để nghiên cứu tiềm năng trong điều trị tiểu đường.

Kết quả đánh giá hoạt tính sinh học của 24 hợp chất đã chỉ ra rằng một số trong số chúng có hoạt tính gây độc trên các dòng tế bào ung thư. Đặc biệt, hợp chất A-50-furf đã thể hiện hoạt tính mạnh trên 4 dòng tế bào ung thư khác nhau. Hợp chất 3NH2-M-2 cũng được chọn lọc với hoạt tính mạnh và chọn lọc trên dòng ung thư gan Hep-G2.

Nghiên cứu cũng tập trung vào mô hình docking phân tử của hợp chất TEV-056 để đánh giá động học enzym và vai trò của phân tử NO. Đặc biệt, trong số 24 hợp chất có hoạt tính ức chế enzym α-glucosidase, 10 hợp chất đã thể hiện tiềm năng trong nghiên cứu phát triển chất kháng viêm do có hoạt tính ức chế sản sinh NO mạnh.

Nhóm nghiên cứu đã đạt được nhiều thành công, được thể hiện qua việc công bố 06 bài báo trên các tạp chí quốc tế uy tín, 01 bài báo trên tạp chí VAST1, và đào tạo 01 dược sỹ. Các kết quả nghiên cứu này đã đánh giá cao và được Hội đồng nghiệm thu xếp loại xuất sắc. Đây là bước quan trọng trong việc mở rộng nghiên cứu về các hoạt chất tiềm năng từ khung triterpenoid để ứng dụng trong điều trị tiểu đường và ung thư.

P.A.T (Tổng hợp)