Các nhà nghiên cứu đã xác định được protein p53 có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh tính xã hội, hành vi lặp đi lặp lại cũng như khả năng học tập và trí nhớ liên quan đến đồi hải mã ở chuột, làm sáng tỏ mối quan hệ giữa gen mã hóa protein TP53 và các rối loạn phát triển thần kinh và tâm thần như rối loạn phổ tự kỷ.

Các nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học và Công nghệ Tiên tiến Beckman của Đại học Illinois Urbana-Champaign do Giáo sư Nien-Pei Tsai (phải) và Kwan Young Lee dẫn đầu đã xác định được protein p53 có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh tính xã hội, hành vi lặp đi lặp lại và hoạt động học tập liên quan đến vùng hải mã và trí nhớ ở chuột, làm sáng tỏ mối quan hệ giữa gen mã hóa protein TP53 và các rối loạn phát triển thần kinh và tâm thần như rối loạn phổ tự kỷ. Nguồn: Đại học Illinois/L. Brian Stauffer

Công trình nghiên cứu có tựa đề “Ức chế khối u p53 điều chỉnh việc tăng cường khớp thần kinh phụ thuộc vào hoạt động, hành vi giống bệnh tự kỷ và khả năng học tập phụ thuộc vào vùng hải mã” đã xuất hiện trên tạp chí Molecular Psychiatry.

Nien-Pei Tsai, phó giáo sư sinh học phân tử và tích hợp tại Đại học Illinois Urbana-Champaign và là nhà nghiên cứu tại Viện Khoa học và Công nghệ tiên tiến Beckman cho biết: “Nghiên cứu này lần đầu tiên cho thấy p53 có liên quan trực tiếp đến hành vi giống tự kỷ”.

Trong các hệ thống sống, gen hoạt động như  là một phiên bản sinh học của mã nhị phân, sử dụng các chữ cái A, C, G và T thay vì các số 1 và 0 để đánh vần các mệnh lệnh di chuyển của tế bào. Một số gen - được gọi là gen mã hóa - hướng dẫn tế bào tạo ra các protein có chức năng cụ thể. Ví dụ, gen TP53 hướng dẫn tế bào tạo ra protein p53; công việc của nó là điều chỉnh cách biểu hiện của các gen khác.

Trong nghiên cứu này, Tsai và các đồng nghiệp đã hạ thấp mức p53 hồi hải mã ở chuột, tìm kiếm những thay đổi trong biểu hiện gen liên quan đến hành vi. Họ quan sát thấy mức p53 giảm làm: Thúc đẩy hành vi lặp đi lặp lại ở chuột; Giảm tính xã hội ở chuột; Suy giảm khả năng học tập và trí nhớ phụ thuộc vào vùng hải mã, đặc biệt là ở chuột đực.

Các nhà nghiên cứu cũng quan sát thấy mức p53 tăng lên sau một thời gian giao tiếp tích cực giữa các tế bào thần kinh vùng đồi thị được gọi là điện thế hóa dài hạn hay còn gọi là kích thích dài hạn. Việc kích hoạt nơ-ron linh hoạt - dẻo dai - có liên quan đến kết quả học tập và trí nhớ tích cực.

Trong một nghiên cứu năm 2018, Tsai và các đồng nghiệp đã xác định p53 là một loại protein quan trọng liên quan đến hoạt động bất thường của tế bào não được thấy trong ASD và bệnh động kinh. Trong các nghiên cứu trong tương lai, họ nhắm mục đích khám phá cách p53 điều phối biểu hiện của các gen liên quan đến chứng tự kỷ hướng dẫn hành vi.

P.T.T (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2023-09-protein-p53-memory-sociability-mice.html, 28/9/2023