Làm sáng tỏ mối liên hệ giữa béo phì, lão hóa, độ dài telomere và các bệnh chuyển hóa là chủ đề của nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Nature Metabolism bởi nhóm nghiên cứu hợp tác tại Trung tâm Khoa học Y tế Đại học Texas tại Houston (UTHealth).

Telomere hoạt động như những chiếc mũ bảo vệ ở phần cuối của nhiễm sắc thể để ngăn chúng khỏi các lỗi sao chép trong quá trình phân chia tế bào. Mỗi khi nhiễm sắc thể tự sao chép, các telomere ngắn lại. Khi các telomere trở nên quá ngắn, tế bào không thể sao chép các nhiễm sắc thể của nó một cách an toàn và bị giữ lại, hoặc già đi. Sự rút ngắn đó có liên quan đến quá trình lão hóa và phát triển các bệnh thoái hóa.

Nhóm tác giả nghiên cứu Mikhail Kolonin; Harry E. Bovay cho biết: "Các nghiên cứu gần đây cũng cho thấy mối liên hệ giữa các bệnh chuyển hóa do béo phì gây ra, chẳng hạn như bệnh tiểu đường loại 2, và sự tích tụ của các tế bào lão hóa vào trạng thái bị giữ lại tăng sinh không thể phục hồi. Sự già đi của tế bào có thể được gây ra bởi sự rút ngắn telomere do sự phân chia tế bào gốc quá mức”.

Người ta vẫn chưa rõ việc ăn quá nhiều và béo phì có liên quan như thế nào với sự lão hóa tế bào về mặt cơ học. Các tác giả đưa ra giả thuyết rằng cho ăn quá nhiều, gây tăng sinh quá mức tế bào gốc và tiêu hao telomere, khiến tế bào mỡ (chất béo) lão hóa sớm và rối loạn chức năng mô.

Kolonin, Giám đốc Trung tâm Bệnh chuyển hóa và thoái hóa cho biết: “Cho đến nay chúng tôi vẫn chưa thể điều tra quá trình này ở chuột thí nghiệm vì chúng có các telomere dài bất thường không đủ ngắn để kích hoạt quá trình lão hóa tái tạo trong vòng đời của chúng”.

Việc rút ngắn telomere được ngăn chặn bởi telomerase, một loại enzyme xây dựng lại các telomere ở mỗi lần phân chia tế bào. Nhóm nghiên cứu đã tạo ra những con chuột có telomerase bất hoạt về mặt di truyền trong tế bào gốc, tạo ra tế bào mỡ, tế bào dự trữ lipid của mô mỡ. Mô phỏng các quan sát lâm sàng, những con chuột này trải qua quá trình lão hóa tái tạo trong mô mỡ, tiến triển thêm bằng chế độ ăn nhiều calo và phát triển bệnh tiểu đường tuýp 2.

Để đánh giá thêm về mức độ liên quan đến những phát hiện này, nhóm đã phân tích sinh thiết từ những bệnh nhân trải qua phẫu thuật cắt lớp đệm. Các telomere ngắn hơn đã được quan sát thấy ở những bệnh nhân có khả năng chống lại tác dụng giảm cân của phương pháp điều trị và có tiền sử rối loạn chức năng chuyển hóa. Những kết quả này mang đến một cái nhìn mới về mối liên hệ cơ học giữa lão hóa, béo phì do chế độ ăn uống và bệnh chuyển hóa.

Đ.T.V (NASATI), theo https://medicalxpress.com/news/2020-12-aging-diet-induced-obesity-metabolic-disease.html, 15/12/2020