Theo những phát hiện mới được công bố trên eLife, biến thể gen ở người trở nên phổ biến khi hoạt động nấu ăn và trồng trọt diễn ra trên diện rộng và hiện có thể giúp con người tránh bệnh tiểu đường.

Các nhà khoa học đang nghiên cứu gen CLTCL1 kiểm soát sản sinh protein CHC22 đóng vai trò chính trong việc điều chỉnh chất vận chuyển đường glucose trong các tế bào mỡ và tế bào cơ bắp của chúng ta.

Sau khi mọi người ăn, insulin hormone phản ứng với lượng đường glucose trong máu cao hơn thông qua giải phóng chất vận chuyển để loại bỏ đường glucose trong máu, đưa nó vào mô cơ và mô mỡ. Giữa các bữa ăn, với sự hỗ trợ của protein CHC22, chất vận chuyển glucose vẫn còn bên trong cơ bắp và chất béo để phần nào lượng đường trong máu sẽ tiếp tục lưu thông.

Nhóm nghiên cứu bao gồm các chuyên gia về di truyền quần thể, sinh học tiến hóa, ADN cổ và sinh học tế bào, đã phân tích bộ gen của người cũng như bộ gen của 61 loài khác để tìm hiểu cách gen sản sinh CHC22 đã thay đổi trong suốt lịch sử tiến hóa.

Thông qua xem xét bộ gen của 2.504 người từ Dự án 1000 bộ gen trên toàn cầu, các nhà khoa học nhận thấy gần một nửa số người trong nhiều nhóm dân tộc đều có biến thể CHC22 được tạo ra bởi một gen đột biến, trở nên phổ biến hơn khi con người phát triển mạnh hoạt động nấu ăn và trồng trọt.

Các nhà khoa học cũng xem xét các bộ gen của người cổ đại và phát hiện ra rằng biến thể mới phổ biến ở các bộ phận cư dân thực hiện hoạt động canh thác thời cổ đại và hiện đại hơn so với quần thể cư dân săn bắt hái lượm, cho thấy việc tiêu thụ cacbohydrat gia tăng có thể đã tạo nên yếu tố thúc đẩy sự thích nghi di truyền.

Các nhà khoa học đã phát hiện biến thể CHC22 mới kém hiệu quả hơn trong việc giữ chất vận chuyển đường glucose bên trong cơ và chất béo giữa các bữa ăn, có nghĩa là chất vận chuyển có thể dễ dàng loại bỏ glucose ra khỏi máu. Do đó, những người có biến thể mới sẽ có lượng đường trong máu thấp hơn.

"Phiên bản cũ của biến thể di truyền này có ích cho tổ tiên của chúng ta vì nó giúp duy trì lượng đường trong máu cao hơn trong thời gian nhịn ăn, đó là thời điểm chúng ta không dễ dàng tiếp cận với cacbohydrat và điều này sẽ giúp chúng ta phát triển bộ não lớn", TS. Matteo Fumagalli, đồng tác giả nghiên cứu nói. "Trong những năm gần đây, với chế độ ăn nhiều carb thường cung cấp cho chúng ta quá nhiều đường, biến thể mới hơn có thể là lợi thế".

Các nhà nghiên cứu cho rằng dù biến thể di truyền này không đóng vai trò trực tiếp quyết định sự phát triển của bệnh tiểu đường, nhưng biến thể cũ hơn có thể khiến con người dễ mắc bệnh tiểu đường hơn và nó cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng kháng insulin liên quan đến bệnh tiểu đường.

GS. Frances Brodsky, trưởng nhóm nghiên cứu cho rằng: "Những người có biến thể cũ hơn cần thận trọng hơn với lượng carb, nhưng cần nhiều nghiên cứu để hiểu cách biến thể di truyền mà chúng tôi phát hiện  tác động đến chức năng sinh lý của con người".

Theo GS. Mark Thomas, đồng tác giả nghiên cứu, các phân tích của nghiên cứu đã phát hiện ra một ví dụ khác về cách những thay đổi thời tiền sử trong thói quen ăn kiêng đã dẫn đến sự tiến hóa của con người. Tìm hiểu cách chúng ta thích ứng với những thay đổi này không chỉ thông báo cho chúng ta lý do con người sống hoặc chết trong quá khứ, mà còn giúp chúng ta hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa chế độ ăn uống, sức khỏe và bệnh tật hiện nay.

N.P.D (NASATI), theo https://phys.org/news/2019-06-gene-mutation-evolved-cope-modern.html, 6/2019