Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã quyết định trao Giải thưởng Nobel Kinh tế năm 2022 cho ba nhà khoa học Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond và Philip H. Dybvig với “nghiên cứu về ngân hàng và các cuộc khủng hoảng tài chính"

Theo Ủy ban trao giải, nghiên cứu của ba nhà kinh tế học người Mỹ đã cải thiện đáng kể sự hiểu biết của chúng ta về vai trò của các ngân hàng trong nền kinh tế, đặc biệt là trong các cuộc khủng hoảng tài chính. Một kết luận quan trọng mà họ rút ra là vì sao việc tránh để ngân hang sụp đổ là nhiệm vụ rất quan trọng.

Nghiên cứu về ngân hàng hiện đại làm rõ lý do tại sao chúng ta có ngân hàng, làm thế nào để ngân hàng ít bị tổn thương hơn trong các cuộc khủng hoảng và việc ngân hàng sụp đổ làm trầm trọng thêm các cuộc khủng hoảng tài chính.

Nền tảng của nghiên cứu này được đặt ra bởi Ben Bernanke, Douglas Diamond và Philip Dybvig vào đầu những năm 1980. Các phân tích của họ có ý nghĩa thực tế lớn trong việc điều tiết thị trường tài chính và đối phó với các cuộc khủng hoảng tài chính.

Để nền kinh tế hoạt động, các khoản tiết kiệm cần được chuyển thành đầu tư. Tuy nhiên, có một mâu thuẫn ở đây là những người tiết kiệm muốn rút tiền về ngay khi có chi tiêu bất ngờ, trong khi các doanh nghiệp và chủ sở hữu nhà cần biết rằng họ sẽ không bị buộc phải trả nợ trước hạn. Theo lý thuyết của mình, Diamond và Dybvig chỉ ra cách các ngân hàng đưa ra giải pháp tối ưu cho vấn đề này. Bằng cách đóng vai trò trung gian chấp nhận tiền gửi từ nhiều người tiết kiệm, ngân hàng có thể cho phép người gửi tiền rút tiền của họ về khi nào họ muốn, đồng thời cung cấp các khoản vay dài hạn cho người vay.

Tuy nhiên, phân tích của họ cũng cho thấy sự kết hợp của hai hoạt động này khiến các ngân hàng dễ bị ảnh hưởng khi có tin đồn về khả năng phá sản. Nếu một số lượng lớn người gửi tiết kiệm đồng thời chạy đến ngân hàng để rút tiền của họ, tin đồn có thể trở thành một lời tiên tri tự ứng nghiệm - một sự tháo chạy khỏi ngân hàng xảy ra và hệ quả là ngân hàng sụp đổ. Những diễn biến nguy hiểm này có thể được ngăn chặn thông qua việc chính phủ cung cấp bảo hiểm tiền gửi và hoạt động như một người cho vay cuối cùng đối với các ngân hàng.

Diamond đã chứng minh cách các ngân hàng thực hiện một chức năng xã hội quan trọng khác. Cụ thể, với vai trò trung gian giữa nhiều người tiết kiệm và người đi vay, các ngân hàng có thể đánh giá mức độ tín nhiệm của người đi vay và đảm bảo rằng các khoản vay được sử dụng vào những khoản đầu tư tốt.

Ben Bernanke đã phân tích về cuộc Đại suy thoái những năm 1930, cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong lịch sử hiện đại. Ông phát hiện hoạt động của các ngân hàng là nhân tố quyết định khiến cuộc khủng hoảng trở nên nghiêm trọng và kéo dài như thế nào. Khi các ngân hàng sụp đổ, thông tin có giá trị về người vay bị mất và không thể được khôi phục nhanh chóng. Khi đó, khả năng chuyển tiền tiết kiệm thành những khoản đầu tư hiệu quả bị giảm sút nghiêm trọng.

Tore Ellingsen, Chủ tịch Ủy ban Giải thưởng Nobel Kinh tế, cho biết: “Nghiên cứu của ba tác giả đã cải thiện khả năng của chúng ta trong việc tránh cả những cuộc khủng hoảng nghiêm trọng và những khoản cứu trợ đắt đỏ.

N.M.H (NASATI,) theo https://www.nobelprize.org/prizes/economic-sciences/2022/press-release/.  10/2022