Đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp theo hướng ứng dụng công nghệ cao là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm phát triển một nền nông nghiệp hiện đại, tạo ra các mặt hàng nông sản có năng suất, chất lượng và giá trị cao. Sản xuất nông nghiệp theo hướng ứng dụng cao còn kéo theo phát triển nông thôn theo hướng hiện đại hóa, công nghiệp hóa, góp phần gia tăng thu nhập và cải thiện mặt bằng mức sống của nông dân.

Tây Nguyên là địa bàn chiến lược về kinh tế và quốc phòng của cả nước. Về kinh tế, Tây Nguyên có nhiều tiềm năng để nông lâm nghiệp và du lịch. Thế mạnh hiện nay của Tây Nguyên về nông nghiệp (không kể Đà lạt) là các cây công nghiệp như cà phê, cao su, hồ tiêu, với thị trường tiêu thụ bấp bênh, không ổn định và còn nhiều vấn đề phải giải quyết cả về công nghệ sản xuất, chế biến và thị trường tiêu thụ. Sản xuất rau hoa, là các cây trồng có giá trị cao, nhu cầu lớn, còn ở quy mô nhỏ lẻ, mang tính tự cấp, tự túc trong vùng là chủ yếu. Việc đầu tư phát triển sản xuất rau hoa để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của dân cư trong vùng còn hạn chế và chậm so với một số vùng khác như Đà Lạt, Đồng băng sông Hồng, vùng ven Tp Hồ chí Minh và các thành phố lớn khác. Vì vậy, lượng rau hoa tiêu thụ chính vẫn phải vận chuyển từ Đà Lạt và các địa phương khác.

Nhu cầu sản phẩm rau, hoa, quả tươi tiêu chuẩn cao (sản phẩm an toàn, chất lượng tốt, rõ nguồn gốc xuất xứ) của người tiêu dùng trong và ngoài nước ngày càng tăng cao về số lượng, với những tiêu chí, tiêu chuẩn chất lượng khắt khe hơn. Để đáp ứng nguồn sản phẩm cho thị trường, khoảng 10 năm trở lại đây, nhiều tỉnh, thành phố đã quan tâm đầu tư phát triển các khu Nông nghiệp Công nghệ cao (NN CNC), sản xuất rau, hoa trong nhà màng, nhà lưới có kiểm soát khí hậu và dinh dưỡng bằng thiết bị tự động và bán tự động (TĐ-BTĐ).

Các tỉnh Tây Nguyên có điều kiện khí hậu thuận lợi cho việc phát triển sản xuất rau, hoa áp dụng công nghệ cao (CNC) với quy mô hàng hóa, phục vụ cho tiêu dùng nội địa và xuất khẩu. Tuy nhiên cho tới nay, phần lớn diện tích sản xuất rau, hoa áp dụng CNC tập trung chủ yếu ở tỉnh Lâm Đồng, các tỉnh khác vẫn còn rất hạn chế. Điều này đã và đang tạo ra sự mất cân đối trong sản xuất và cung ứng sản phẩm sạch, an toàn cho thị trường.

Xuất phát từ thực tiễn trên, Cơ quan chủ trì Công ty TNHH Viết Hiền cùng phối hợp Chủ nhiệm đề tài TS. Phạm Xuân Tùng thực hiện đề tài “Ứng dụng công nghệ tự động, bán tự động trong sản xuất rau, hoa cao cấp quy mô hàng hóa tại Tây Nguyên” với mục tiêu: Ứng dụng, làm chủ công nghệ tiên tiến, công nghệ TĐ-BTĐ xây dựng và phát triển mô hình sản xuất rau, hoa cao cấp an toàn có giá trị thương mại cao trong nhà màng nhằm sản xuất sản phẩm và cây giống rau, hoa chất lượng cao cung cấp cho thị trường Tây Nguyên.

Từ những năm giữa thế kỷ XX, các nước phát triển đã quan tâm đến việc xây dựng các khu nông nghiệp ứng dụng CNC nhằm thúc đẩy sáng tạo khoa học công nghệ (KHCN) giúp cho kinh tế phát triển. Đầu những năm 80, tại Hoa Kỳ đã có hơn 100 khu 4 khoa học công nghệ. Ở Anh quốc, đến năm 1988 đã có 38 khu vườn KHCN với sự tham gia của hơn 800 doanh nghiệp. Phần Lan đến năm 1996 đã có 9 khu nông nghiệp công nghệ cao (NN CNC). Phần lớn các khu này đều phân bố tại nơi tập trung các trường đại học, viện nghiên cứu để nhanh chóng ứng dụng những thành tựu KHCN mới và kết hợp với kinh nghiệm kinh doanh của các doanh nghiệp để hình thành nên một khu khoa KHCN với các chức năng cả nghiên cứu ứng dụng, sản xuất, tiêu thụ và dịch vụ (https://ec.europa.eu/ research/infocentre/; Văn Chí, 2013).

Công ty Viết Hiền thiết kế nhà màng kiểu VH-GH01 có tích hợp các hệ thống CN TĐ-BTĐ để phục vụ sản xuất giống và thương phẩm rau xà lách, dưa lưới, dưa chuột và hoa cúc theo các nội dung trong thuyết minh được duyệt của dự án. Gía thành chi phí cho kiểu nhà màng này là 190.000 đồng /m2 , giảm 40% so với giá nhà màng phổ thông đang bán trên thị trường (250.000 đ/m2) và rẻ hơn nhiều lần so với giá nhà màng của một số công ty nước ngoài (Netafim). Nhà màng này có kết cấu phù hợp với điều kiện thời tiết khí hậu của các tỉnh vùng dự án, tích hợp được các hệ thống CN TĐ-BTĐ kiểm soát tiểu khí hậu và bón phân tưới nước. Kiểu nhà màng này về cơ bản phù hợp với khả năng đầu tư của người dân vùng dự án. Cấu trúc nhà màng kiểu VH-GH01 do Công ty Viết Hiền thiết kế thực hiện trong DA thể hiện ở Hình 5.1, 5.2 và 5.3.

Hệ thống kiểm soát và điều khiển tưới nước, bón phân TĐ-BTĐ áp dụng trong sản xuất rau, hoa của dự án, gồm các trang thiết bị được mô tả ở Hình 5.4 và 5.5. Hệ thống ống lớn dẫn nước được trang bị ống nhực PVC Bình Minh. Hệ thống bơm nước nguồn, bể chứa nước, bơm châm phân, dây tưới nhỏ giọt stream line 1.2 và phun sương capinet của Netafim do Công ty CP Thiết bị Tưới Khang Thịnh cung cấp, lắp đặt. Về cơ bản, khác biệt chính của hệ thống tưới nước-châm phân tự động so với hệ thống bán tự động là với hệ thống tự động, việc bón phân, tưới nước được lập trình trên một CPU (kết nối với một hệ thống các cảm biến ánh sáng, nhiệt độ, ẩm độ, pH, EC đất) và được điều khiển tự động áp dụng công nghệ thuật toán đám mây. Với hệ thống bán tự động, việc tưới nước, bón phân được thực hiện qua giám sát nhiệt độ không khí, ẩm độ đất bằng thiết bị cầm tay và cài đặt chế độ tưới và châm phân do một kỹ sư nông nghiệp.

Các Quy trình tưới nước, bón phân cho các cây trồng được cài đặt theo từng thời kỳ sinh trưởng, phát triển của mỗi loại cây. Lưu lượng tưới và tần suất tưới chi tiết hàng 35 ngày cho từng gốc của mỗi loại cây trồng được lập trình bằng phần mềm Mr. Farm của công ty Cổ phần Giải pháp Nông nghiệp Công nghệ cao (MrVina). Các dữ liệu được nhập và xử lý bởi bộ điều khiển trung tâm MrVina Farm.Pocket của công ty MrVina.

Có thể tìm đọc báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 17900/2020) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

Đ.T.V (NASATI)