Ước tinh có khoảng 1,3 triệu người di chuyển vào các thành phố mỗi tuần và đến năm 2040 có khoảng 65% dân số thế giới dự kiến sẽ sống ở các thành phố, đô thị với 90%, sự gia tăng dân số đô thị này sẽ xảy ra ở châu Phi và châu Á. Từ xe đạp điện đến phí tắc nghẽn…, các chuyên gia đã dành hàng thập kỷ để cố gắng cải thiện chất lượng cuộc sống ở các thành phố, đô thị.

Chúng ta đã nghe thuật ngữ thành phố thông minh nhiều lần nhưng nó có nghĩa là gì? Một Thành phố thông minh hay đô thị thông minh (ĐTTM) chỉ đơn giản là một thành phố, đô thị sử dụng công nghệ để cải thiện kết quả trên mọi khía cạnh của hoạt động của thành phố và tăng cường các dịch vụ mà nó cung cấp cho cư dân. Khi ngày càng nhiều thành phố bắt đầu xây dựng Thành phố thông minh họ nhận ra rằng dữ liệu sẽ đóng vai trò chính trong việc hiện thực hóa thành công. Trong khi cơ sở hạ tầng của ĐTTM (infrastructure) sẽ đóng vai trò là động cơ, các nền tảng chia sẻ dữ liệu (data sharing platforms) sẽ hoạt động làm nhiên liệu để xây dựng các ứng dụng mới trên khắp các nguồn lực của thành phố và nhu cầu của người dân.

Khi các thành phố, đô thị tiếp tục phát triển các kế hoạch và tầm nhìn của ĐTTM, không thể bỏ qua tốc độ tăng trưởng dữ liệu nhanh chóng và nguồn nội dung phong phú đang tác động đến hầu hết mọi khía cạnh trải nghiệm con người. Thống kê chỉ ra rằng lượng dữ liệu đã được được tạo ra trong hai năm qua nhiều hơn so với toàn bộ lịch sử trước đây của loài người. Tuy nhiên, hầu hết dữ liệu được quản lý, lưu trữ rời rạc không tập trung thậm chí bị “cát cứ” dẫn tới dữ liệu không được sử dụng hoặc sử dụng không đúng mục đích.

Xuất phát từ thực tiễn trên, Cơ quan chủ trì Viện công nghệ thông tin và truyền thông CDIT cùng phối hợp với Chủ nhiệm đề tài ThS. Đỗ Văn Hanh thực hiện “Nghiên cứu xây dựng thử nghiệm nền tảng chia sẻ dữ liệu cho đô thị thông minh ở Việt Nam” với mục tiêu: Xây dựng và thử nghiệm nền tảng chia sẻ dữ liệu cho ĐTTM ở Việt Nam nhằm tạo ra một nền tảng chia sẻ dữ liệu phù hợp với mức độ trưởng thành của ĐTTM ở Việt Nam. Nền tảng sẽ cung cấp những tính năng, công cụ phù hợp với những đối tượng tham gia vào quá trình chia sẻ dữ liệu trong đô thị góp phần xây dựng hệ sinh thái đô thị thông minh.

Việt Nam hiện có khoảng 30 địa phương đã duyệt và triển khai đề án phát triển đô thị thông minh, nhưng tính hiệu quả khi triển khai trên thực tế không cao do chưa kéo được người dân và doanh nghiệp tham gia. Ngày 1/8/2018 Thủ tướng Chính phủ có quyết định phê duyệt Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018-2025 và định hướng đến năm 2030 với các quan điểm và nguyên tắc cụ thể.

Các nội dung cơ bản bao gồm: Quy hoạch đô thị thông minh, xây dựng và quản lý đô thị thông minh; cung cấp các tiện ích đô thị thông minh cho các tổ chức, cá nhân trong đô thị với cơ sở nền tảng là hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị và hệ thống hạ tầng ICT, trong đó bao gồm cơ sở dữ liệu không gian đô thị thông minh được kết nối liên thông và hệ thống tích hợp hai hệ thống trên.

Nội dung của các chính sách mới ban hành về Đô thị thông minh của Nhà nước cũng nhấn mạnh yếu tố tiên quyết trong việc xây dựng và phát triển các thành phố, đô thị thông minh là phải thông minh hóa Hạ tầng hiện có (giao thông, năng lượng, trường học, y tế...) đồng thời tập trung phát triển Hạ tầng thông tin, coi Hạ tầng thông tin và dữ liệu là xương sống trong phát triển ĐTTM.

Nhưng hiện tại, dữ liệu của mỗi đô thị Việt Nam hiện được tổng hợp và lưu trữ bởi các cơ quan quản lý nhà nước khác nhau. Nó tồn tại trong những ốc đảo dữ liệu (silo). Những dữ liệu này nhìn chung còn cát cứ và rời rạc, chưa được quản lý tập trung, chưa liên thông, kết nối, kế thừa. Chính vì vậy các dữ liệu này chưa được chia sẻ công khai cho các tổ chức, công dân khai thác và sử dụng.

Sau thời gian nghiên cứu, đề tài đã thu được những kết quả như sau:

Nền tảng chia sẻ dữ liệu là một trong ba trụ cột quan trọng (Con người, Qui trình, Nền tảng) trong bất kỳ chiến lược, kế hoạch chia sẻ dữ liệu của ĐTTM.

Đề tài đã xây dựng một nền tảng chia sẻ dữ liệu cho ĐTTM ở Việt Nam (Nền tảng Dữ liệu mở). Nền tảng xây dựng trong đề tài cung cấp các chức 7 năng cần thiết phù hợp cho Chính quyền đô thị với mong muốn dữ liệu của họ mở và có sẵn cũng như các công cụ hữu ích (Tìm kiếm theo danh mục, Tổ chức, Nhóm dữ liệu, API, Trực quan...) cho người sử dụng dữ liệu.

Nền tảng chia sẻ dữ liệu được xây dựng rất phù hợp với các ĐTTM ở Việt Nam trong giai đoạn hiện tại (phù hơp với mức độ trưởng thành của dữ liệu của ĐTTM ở Việt Nam).

Nền tảng chia sẻ dữ liệu được thiết kế và xây dựng có khả năng phát triển phát triển lên mức cao hơn nền tảng Trao đổi dữ liệu.

Xây dựng ứng dụng, tiện ích dựa trên nền tảng chia sẻ dữ liệu mở cung cấp cho cư dân đô thị, góp phần thúc đẩy phát triển hệ sinh thái ĐTTM ở Việt Nam.

Có thể tìm đọc báo cáo kết quả nghiên cứu (mã số 18258/2021) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

Đ.T.V (NASATI)