Nhằm xác định được thành phần loài và tìm hiểu về giá trị sử dụng của các loài trong họ Long não (Lauraceae) ở khu vực Bắc Trung Bộ; xác định được hàm lượng và thành phần hóa học tinh dầu ở các bộ phận khác nhau, ở các thời điểm khác nhau của một số loài trong họ Long não ở Bắc Trung Bộ và xác định được hoạt tính sinh học (khả năng kháng vi sinh vật kiểm định) của tinh dầu ở một số mẫu trong họ Long não ở Bắc Trung Bộ, nhóm thực hiện đề tài Trường Đại học Kinh tế Nghệ An do TS. Đỗ Ngọc Đài làm chủ nhiệm đã đề xuất thực hiện đề tài: “Nghiên cứu thành phần hóa học tinh dầu của một số loài thuộc họ Long não (Lauraceae) ở Bắc Trung Bộ”.

Các nội dung và phạm vi nghiên cứu bao gồm:

- Thu thập mẫu vật, xác định tên khoa học và lập danh lục thành phần loài của các loài thuộc họ Long não (Lauraceaea) ở Bắc Trung Bộ.

- Tìm hiểu giá trị sử dụng của các loài trong họ Long não ở Bắc Trung Bộ.

- Xác định hàm lượng và phân tích thành phần hóa học của tinh dầu ở các bộ phận (thân, cành, lá, hoa, quả) của các loài phân bố ở các vùng sinh thái khác nhau (chú ý những loài lần đầu tiên được phân tích hoá học về tinh dầu, loài có giá trị kinh tế hay khoa học, loài có số lượng cá thể lớn, loài có khả năng khai thác) để tạo nguồn nguyên liệu hàng hoá phục vụ cho các lĩnh vực sản xuất trong nước và xuất khẩu.

- Thử hoạt tính sinh học (hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định) trên một số vi khuẩn Gram (+), Gram (-) và nấm của một số mẫu tinh dầu.

Kết quả sau một thời gian thực hiện đạt được như sau:

Quá trình điều tra, nghiên cứu các loài thuộc họ Long não (Lauraceae) ở Bắc Trung Bộ (chủ yếu là ở các Vườn Quốc Gia Bến En, Pù Mát, Vũ Quang, Bạch Mã) và các Khu Bảo tồn Thiên nhiên (Kẻ Gỗ, Pù Hoạt, Pù Huống, Xuân Liên, Pù Luông, Pù Hu) đã thu được 350 mẫu tiêu bản thực vật, xác định được 139 loài thuộc 17 chi của họ Long não.

Kết quả nghiên cứu về giá trị sử dụng của các loài cây thuộc họ Long não (Lauraceae) ở khu vực Bắc Trung Bộ bằng phương pháp phỏng vấn người dân và trong các tài liệu được thống kê cho thấy, họ Long não ở khu vực nghiên cứu có 5 nhóm giá trị sử dụng khoác nhau. Trong đó, cây cho gỗ với 88 loài chiếm 63,31% tổng số loài; cây cho tinh dầu với 78 loài chiếm 56,12%; cây làm thuốc với 42 loài chiếm 30,22%; cây cho dầu béo với 15 loài chiếm 10,79%, cây ăn được và cây làm cảnh với 4 loài chiếm 2,88%. Như vậy, trong các nhóm giá trị sử dụng thì nhóm cây cho gỗ với số lượng loài nhiều nhất, điều này cũng hoàn toàn hợp lý bởi vì đây là một họ thực vật chiếm ưu thế ở vùng nhiệt đới và ôn đới, có nhiều loài cây tham gia cấu thảnh tổ hợp thực vật.

52 mẫu tinh dầu từ các bộ phận lá, cành và quả của 37 loài thuộc họ Long não (Lauraceae) đã tiến hành chưng cất và xác định thành phần hóa học tinh dầu. Tinh dầu thường có màu vàng nhạt, nhẹ hơn nước và có mùi thơm. Kết quả phân tích thành phần hóa học tinh dầu của các loài đã được trình bày chi tiết.

Hoạt tính kháng VSV kiểm định Kết quả thử hoạt tính kháng VSSV kiểm định của 16 mẫu tinh dầu của 15 loài trong họ Long não (Lauraceae) cho thấy, tất cả các mẫu tinh dầu có khả năng kháng G (+), có 14 mẫu kháng được nấm men và có 6 mẫu kháng được G (-).

Hoạt tính kháng muỗi Hoạt tính kháng muỗi đã được chúng tôi xác định dựa trên đánh giá hiệu quả diệt ấu trùng muỗi của tinh dầu của một số loài trong họ Long não ở 24 h và 48 h. 15 mẫu tinh dầu trong họ Long não ở Bắc Trung Bộ đã được nghiên cứu hoạt tính kháng 3 loài muỗi là: Ae. aegypti, Ae. albopictus và Cx. quinquefasciatus. Kết quả về nồng gây chết hết và gây chết tối thiểu của các mẫu tinh dầu được trình bày trong báo cáo.

Đề tài có làm thêm phần hoạt tính kháng muỗi để tăng khả năng công bố trên các tạp chí Quốc tế uy tín.

Có thể tìm đọc toàn văn Báo cáo kết quả nghiên cứu của Đề tài (Mã số 18063/2020) tại Cục Thông tin khoa học và công nghệ quốc gia.

P.T.T (NASATI)