Khí thải toàn cầu đang gia tăng khi, trái với các cam kết lỏng lèo của các quốc gia về chống biến đổi khí hậu. Nhưng đà tăng từ khu vực tư nhân và tiềm năng chưa được khai thác từ đổi mới và tài chính xanh cung cấp các con đường để thu hẹp khoảng cách phát thải này. Những phát hiện này cùng với đánh giá sâu rộng về hành động khí hậu, và các phép đo khí thải toàn cầu mới nhất đã được trình bày bởi các tác giả của Báo cáo “Khoảng cách phát thải 2018” trong một sự kiện ra mắt tại Paris.

Ảnh: Đường phố ngập lụt ở Miami.

Báo cáo dẫn đầu hàng năm từ Môi trường LHQ đưa ra một đánh giá dứt khoát về cái gọi là “khoảng cách phát thải” (đây là khoảng cách giữa các mức phát thải dự kiến ​​vào năm 2030), so với các mức phù hợp với mục tiêu 2 độ C/1,5 độ C.

Những phát hiện được trình bày cung cấp bản liệt kê mới nhất về các nỗ lực giảm thiểu của quốc gia, và các tham vọng của những quốc gia này.

Bằng chứng được nêu ra ở đây, chỉ vài ngày trước khi bắt đầu Hội nghị các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP24) lần thứ 24 cho thấy lượng phát thải toàn cầu đã đạt mức lịch sử ở mức 53,5 GtCO2e, và chưa cho thấy dấu hiệu sẽ đạt đỉnh (điểm khi phát thải chuyển từ tăng sang giảm). Các tác giả đánh giá rằng chỉ có 57 quốc gia (chiếm 60% lượng khí thải toàn cầu) đang trên đường thực hiện việc cắt giảm vào năm 2030.

Phân tích đó và một đánh giá tiến trình đang thể hiện một sự đi ngược lại các cam kết quốc gia theo Thỏa thuận Paris, và cũng cho thấy rõ rằng tốc độ hành động quốc gia hiện nay là không đủ để đáp ứng các mục tiêu của thỏa thuận Paris. Phát thải tăng và hành động chậm có nghĩa là những khoảng cách trong báo cáo năm nay lớn hơn bao giờ hết. Được chuyển thành hành động khí hậu, các tác giả kết luận các quốc gia phải nâng cao tham vọng của mình lên gấp 3 lần để đáp ứng mục tiêu khoảng cách 2 độ C và 5 lần để đáp ứng 1,5 độ C.

"Nếu báo cáo của IPCC đại diện cho một sự báo động toàn cầu, thì báo cáo này là cuộc điều tra báo động cao hơn", Phó Giám đốc điều hành Môi trường của Liên Hợp Quốc Joyce Msuya nói. "Khoa học rất rõ ràng, đối với tất cả các hành động khí hậu đầy tham vọng mà chúng ta đã thấy - các chính phủ cần phải tiến nhanh hơn và với sự cấp bách hơn. Chúng ta đang đổ thêm dầu vào lửa, nhưng các phương tiện để dập tắt lửa vẫn trong tầm tay".

Sự tiếp tục của các xu hướng hiện tại có thể sẽ dẫn đến sự nóng lên toàn cầu khoảng 3 độ C vào cuối thế kỷ, với nhiệt độ tiếp tục tăng sau đó, theo kết quả báo cáo.

Mặc dù các tác giả nhấn mạnh rằng vẫn có khả năng thu hẹp khoảng cách phát thải và giữ cho trái đất nóng lên dưới 2 độ C, đánh giá đưa ra một cảnh báo rõ ràng: Loại hành động quyết liệt, quy mô lớn mà chúng ta cần khẩn cấp làm, tuy nhiên những hành động kiểu này vẫn chưa được nhìn thấy.

Để lấp đầy khoảng trống này, Báo cáo khoảng cách phát thải 2018 cung cấp cái nhìn sâu sắc mới về hành động khí hậu có ý nghĩa sẽ như thế nào. Thông qua phân tích mới về phát thải toàn cầu trong bối cảnh chính sách tài khóa, tốc độ đổi mới và đánh giá toàn diện về hành động khí hậu từ khu vực tư nhân và cấp địa phương, các tác giả đã tập hợp ở đây đưa ra một lộ trình để thực hiện loại hành động biến đổi cần thiết để tối đa hóa tiềm năng trong mỗi lĩnh vực này.

Khác nhau, từ chính quyền thành phố, tiểu bang và khu vực đến các công ty, nhà đầu tư, tổ chức giáo dục đại học và các tổ chức xã hội dân sự, các chủ thể phi nhà nước đang ngày càng cam kết hành động mạnh mẽ về khí hậu. Các tổ chức này ngày càng được công nhận là một yếu tố chính trong việc đạt được các mục tiêu phát thải toàn cầu. Mặc dù ước tính về tiềm năng giảm phát thải rất khác nhau, một số đề cập đến 19 gigaton tương đương carbon dioxide (GtCO2e) vào năm 2030. Điều này đủ để thu hẹp khoảng cách 2 độ C.

Được khen ngợi bởi chính sách tài khóa được lên kế hoạch cẩn thận, tiềm năng thậm chí còn lớn hơn.

"Khi các chính phủ thực hiện các biện pháp chính sách tài khóa để trợ cấp cho các giải pháp thay thế phát thải thấp và thuế nhiên liệu hóa thạch, họ có thể kích thích các khoản đầu tư đúng đắn vào lĩnh vực năng lượng và giảm đáng kể lượng khí thải carbon", Jian Liu, nhà khoa học trưởng của Môi trường LHQ cho biết. "Rất may, tiềm năng sử dụng chính sách tài khóa như một động lực ngày càng được công nhận, với 51 sáng kiến ​​định giá carbon hiện có hoặc theo lịch trình, chiếm khoảng 15% lượng khí thải toàn cầu. Nếu tất cả các khoản trợ cấp nhiên liệu hóa thạch được loại bỏ, lượng khí thải carbon toàn cầu có thể giảm lên đến 10% vào năm 2030. Định giá carbon phù hợp cũng rất cần thiết. Ở mức 70 USD/tấn CO2, việc giảm phát thải tới 40% là có thể ở một số quốc gia".

Những con đường đi được thiết lập này được tăng cường hơn nữa khi các nhà hoạch định chính sách nắm bắt các giải pháp sáng tạo. Các tác giả ở đây đã vạch ra năm nguyên tắc chính cần được xem xét để tăng tốc đổi mới carbon thấp. Bao gồm khả năng mở rộng thương mại chấp nhận rủi ro, liên kết kinh tế toàn diện, phương pháp tiếp cận theo sứ mệnh và tầm nhìn dài hạn để tăng thu nhập tài chính.

Báo cáo khoảng cách phát thải thứ chín đã được chuẩn bị bởi một nhóm các nhà khoa học hàng đầu quốc tế, đánh giá tất cả các thông tin có sẵn, bao gồm cả thông tin được công bố trong bối cảnh Báo cáo đặc biệt của IPCC, cũng như trong các nghiên cứu khoa học gần đây.

Đ.T.N (NASATI), theo https://www.sciencedaily.com/releases/2018/11/181127101735.htm, 19/12/2018