Trong vòng 7 năm trở lại đây, cơ giới hóa nông nghiệp cả nước đã có mức tăng trưởng khá cao. Nguồn động lực sử dụng trong nông nghiệp đạt 46 triệu mã lực (HP), tăng 1,45 lần so với năm 2006. Trang bị động lực bình quân trong sản xuất nông nghiệp cả nước đạt 1,56 HP/ha canh tác, với đất lúa đạt 2,2 HP/ha. Mức độ cơ giới hóa các khâu trong sản xuất một số loại cây trồng chính đạt cao như: Làm đất đạt 90% (tăng gần gấp đối so với năm 2000); thu hoạch lúa tăng từ 5% năm 2000 lên 42% năm 2014, cao nhất là vùng ĐBSCL đạt 76%; gieo cấy lúa đạt 30%; phun thuốc bảo vệ thực vật đạt 60%; sấy lúa chủ động ở ĐBSCL đạt 46%. Bước đầu đã giảm được tổn thất sau thu hoạch, chỉ riêng việc ứng dụng máy gặt đập liên hợp, khâu tổn thất ở công đoạn thu hoạch đã giảm từ 5% (thu hoạch nhiều giai đoạn) xuống dưới 2% (thu hoạch liên hợp). Chất lượng nông sản cũng được cải thiện nhờ trang bị các hệ thống sấy năng suất cao, các dây chuyền xay xát lúa gạo tiên tiến và các kho bảo quản quy mô lớn...

Tuy vậy, hơn 70% số lượng máy, thiết bị phục vụ cơ giới hóa sản xuất và chế biến nông lâm thủy sản hiện nay vẫn phải nhập khẩu, một số loại nhập khẩu tới trên 90%. Ngành cơ khí chế tạo máy nông nghiệp trong nước chưa đáp ứng được nhu cầu của sản xuất cả về số lượng và chất lượng. Có thể khẳng định, các cơ chế chính sách thúc đẩy phát triển công nghiệp chế tạo máy nông nghiệp của nước ta đã được ban hành khá nhiều. Trong từng thời gian, theo yêu cầu của thực tế sản xuất và đề xuất của từng ngành, Chính phủ lại ban hành các chỉ thị, nghị quyết để tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất. Tuy nhiên, các cơ chế chính sách vẫn còn nhiều hạn chế, chưa thành một hệ thống đồng bộ, chưa thực sự thúc đẩy được công nghiệp chế tạo máy nông nghiệp, đáp ứng yêu cầu sản xuất nông nghiệp và công nghiệp chế biến. Để xây dựng cơ chế chính sách phát triển công nghiệp chế tạo máy nông nghiệp, một số vấn đề đặt ra, cần có câu trả lời thỏa đáng, đó là: Vì sao Nhà nước đã có nhiều chính sách hỗ trợ mà ngành công nghiệp chế tạo máy nông nghiệp vẫn dậm chân tại chỗ?; Phải chăng những chính sách đó chưa phù hợp?; Có phải cơ chế vận hành các chính sách còn nhiều tồn tại, làm cho nhiều chính sách chưa đi vào cuộc sống?; Cần nghiên cứu, bổ sung và đề xuất cơ chế chính sách gì để tiếp tục hỗ trợ và thúc đẩy có hiệu quả ngành công nghiệp chế tạo máy nông nghiệp thời gian tới?

Để trả lời ba câu hỏi trên, cần thiết phải thực hiện đề tài “Nghiên cứu cơ chế, chính sách phát triển công nghiệp chế tạo máy và thiết bị dùng trong sản xuất, bảo quản, chế biến nông, lâm, thủy sản nhằm đẩy nhanh hiện đại hóa, công nghiệp hóa nông nghiệp, nông thôn nâng cao hiệu quả sản xuất tăng thu nhập cho nông dân”. Đề tài sẽ nghiên cứu một cách sâu sắc và toàn diện, kết hợp học tập kinh nghiệm nước ngoài với tổng kết từ thực tiễn Việt Nam để đánh giá đúng thực trạng, phân tích được mặt mạnh, mặt yếu, xác định phương hướng chiến lược phát triển và đề xuất hệ thống cơ chế chính sách nhằm thúc đấy công nghiệp chế tạo máy và thiết bị phục vụ sản xuất, bảo quản, chế biến nông, lâm, thủy sản phát triển.

Sau 17 tháng thực hiện, đề tài “Nghiên cứu cơ chế, chính sách phát triển công nghiệp chế tạo máy và thiết bị dùng trong sản xuất, bảo quản, chế biến nông, lâm, thủy sản nhằm đẩy nhanh hiện đại hóa, công nghiệp hóa nông nghiệp, nông thôn nâng cao hiệu quả sản xuất tăng thu nhập cho nông dân”, thuộc chương trình KH&CN phục vụ xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011 - 2015 đã đạt được mục tiêu đề ra là:

- Xây dựng được cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về cơ chế, chính sách phát triển

công nghiệp chế tạo máy và thiết bị dùng trong sản xuất, bảo quản, chế biến nông lâm thủy sản nhằm đẩy nhanh công nghiệp hóa nông nghiệp, nông thôn nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng thu nhập cho người dân.

- Đánh giá đúng thực trạng phát triển công nghiệp chế tạo máy và thiết bị dùng trong sản xuất, bảo quản, chế biến nông lâm thủy sản. Trong đó đi sâu đánh giá một số loại chính như: Động cơ, máy kéo, máy thu hoạch, máy sấy, thiết bị và dây chuyền thiết bị chế biến các mặt hàng chủ lực như: lúa gạo, rau quả, cà phê, cao su, chè…

- Đánh giá đúng thực trạng cơ chế, chính sách đang được áp dụng để phát triển công

nghiệp chế tạo máy và thiết bị phục vụ sản xuất, bảo quản, chế biến nông lâm thủy sản.

- Xây dựng được mô hình ứng dụng thí điểm một số cơ chế chính sách cho 02 cơ sở

chế tạo máy, thiết bị phục vụ sản xuất, bảo quản, chế biến nông lâm thủy sản.

- Xác định được quan điểm, định hướng phát triển công nghiệp chế tạo máy và thiết

bị phục vụ sản xuất, bảo quản, chế biến nông lâm thủy sản ở nước ta giai đoạn 2015 - 2020.

- Đề xuất được cơ chế, chính sách phát triển công nghiệp chế tạo máy và thiết bị

phục vụ sản xuất, bảo quản, chế biến nông lâm thủy sản, nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng thu nhập cho nông dân.

Có thể tìm đọc báo cáo nghiên cứu (mã số 14138/2016) tại Cục Thông tin KHCNQG

N.T.T (NASATI)