Một nghiên cứu mới cho thấy các thiết bị làm sạch, thu gom chất thải trên bề mặt đại dương sẽ không giải quyết được vấn đề ô nhiễm đại dương do chất thải nhựa. Các nhà nghiên cứu đã so sánh các ước tính về chất thải nhựa hiện tại và tương lai cùng với khả năng thu gom của các thiết bị làm sạch chất thải bề mặt và thấy rằng tác động của các thiết bị đó là "rất khiêm tốn". Tuy nhiên, các rào chắn ngăn rác bề mặt ở các con sông cho thấy hoạt động hiệu quả hơn mặc dù nó không có tác động đối với nhựa đã tồn tại trong đại dương. Các rào chắn này có thể giúp làm giảm ô nhiễm “đáng kể” nếu được sử dụng song song với công nghệ làm sạch bề mặt.

Túi nhựa ở dưới đáy đại dương. Nguồn: Making Oceans Plastic Free

Nghiên cứu này, được thực hiện bởi các chuyên gia nghiên cứu thuộc Trường Đại học Exeter, Trung tâm nghiên cứu biển nhiệt đới Leibniz, Viện nghiên cứu động vật và động vật hoang dã Leibniz, Trường Đại học Jacobs và Dự án Making Oceans Plastic Free, tập trung chính vào chất thải nhựa trôi nổi trên bề mặt bởi chất thải chìm rất khó hoặc không thể loại bỏ được do kích thước và vị trí tồn tại của nó.

Các tác giả ước tính rằng lượng nhựa chất thải nhựa trôi dạt vào đại dương sẽ đạt đỉnh vào năm 2029 và rác thải nhựa ở bề mặt đại đương sẽ đạt hơn 860.000 tấn vào năm 2052, nhiều hơn gấp đôi so với ước tính 399.000 ở hiện tại (nghiên cứu trước đây cho thấy tỷ lệ ô nhiễm nhựa cuối cùng có thể đạt được con số không).

Tiến sĩ Jesse F. Abrams, Viện nghiên cứu hệ thống toàn cầu và Viện khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo thuộc Đại học Exeter, cho biết: “Thông điệp quan trọng của bài viết này là chúng ta không thể tiếp tục gây ô nhiễm cho đại dương nữa và hy vọng rằng các công nghệ có thể dọn dẹp sạch sẽ các mớ hỗn độn, rác thải trên đại dương hiện nay. Ngay cả khi chúng ta có thể thu gom lại tất cả số nhựa bị thải ra trong các đại dương nhưng chúng ta cũng không thể tái chế lại bởi nó rất khó tái chế, đặc biệt hơn là khi các mảnh nhựa trôi nổi trong một thời gian dài bị mủn vỡ hoặc bị ô nhiễm sinh học. Các giải pháp khác là chôn hoặc đốt nó, nhưng việc chôn lấp có thể làm ô nhiễm đất và đốt cháy dẫn đến phát thải thêm CO2 vào bầu khí quyển”.

Các sáng kiến cá nhân đề xuất đó là thu thập nhựa từ sông và đại dương đã thu hút được sự chú ý rộng rãi gần đây. Dự án mang tên là “Ocean Cleanup” (Làm sạch Đại dương), nhằm mục đích dọn sạch “Đảo rác nhân tạo ở Thái Bình Dương” trong 20 năm tới bằng cách sử dụng các hàng rào nổi 600m để thu gom số nhựa thải ra biển để tái chế hoặc thiếu đốt trên đất liền.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới đã phân tích các tác động của việc triển khai 200 thiết bị này cũng như việc vận hành liên tục trong 130 năm qua từ năm 2020 đến năm 2150. Trong kịch bản này, các nhà nghiên cứu ước tính các mảnh vụn nhựa trôi nổi khắp toàn cầu sẽ giảm được 44.900 tấn, chỉ hơn 5% tổng ước tính toàn cầu vào cuối giai đoạn.

Tiến sĩ Sönke Hohn, Trung tâm nghiên cứu biển nhiệt đới Leibniz cho biết: “Tác động dự kiến của cả thiết bị đơn và nhiều thiết bị làm sạch là rất khiêm tốn so với lượng nhựa liên tục thải vào đại dương. Chi phí chế tạo và bảo trì những thiết bị này cũng tương đối đắt tiền so với mỗi đơn vị nhựa được loại bỏ”.

Các tác giả cho biết, khi hầu hết rác thải nhựa trôi dạt vào đại dương qua các con sông, việc “ngăn chặn hoàn toàn” các ô nhiễm như vậy vào đại dương bằng cách sử dụng các tấm chặn rác ở các con sông, đặc biệt là trong các dòng sông gây ô nhiễm chính, có thể ngăn chặn được hầu hết ô nhiễm mà họ dự đoán trong ba thập kỷ tới. Tuy nhiên, do tầm quan trọng của các con sông lớn đối với ngành vận tải trên toàn cầu, những tấm chắn rác như vậy khó có thể được lắp đặt trên quy mô lớn.

Nhóm nghiên cứu cho biết, với những khó khăn trong việc tái chế và các tác động tiêu cực của việc chon lấp hoặc đốt chất thải nhựa, việc giảm xử lý và tăng tỷ lệ tái chế là rất cần thiết để giải quyết tình trạng ô nhiễm đại dương.

“Nhựa là một vật liệu cực kỳ linh hoạt với nhiều ứng dụng công nghiệp và tiêu dùng, nhưng chúng ta cần tìm kiếm các lựa chọn thay thế bền vững hơn và suy nghĩ lại về cách chúng ta sản xuất, tiêu thụ và thải bỏ nhựa”, giáo sư Agostino Merico, thuộc Trung tâm nhiệt đới Leibniz cho biết.

Tiến sĩ Roger Spranz, tác giả của nghiên cứu, người đồng sáng lập tổ chức phi lợi nhuận Making Oceans Plastic Free cho biết: “Chúng tôi đã xây dựng các giải pháp chuyên môn trong việc thay đổi hành vi để phá vỡ thói quen sử dụng nhựa và ngăn chặn ô nhiễm nhựa tại nguồn của nó. Chúng tôi đã đăng ký tại Đức nhưng trọng tâm của các hoạt động và hợp tác của chúng tôi là ở Indonesia - quốc gia có nguồn ô nhiễm nhựa trên biển lớn thứ hai thế giới. Hợp tác với các đối tác tại địa phương, việc thực hiện chiến dịch Tasini của chúng tôi ở Indonesia cho đến nay đã giúp ngăn chặn được khoảng 20 triệu túi nhựa và 50.000 chai nhựa trôi dạt đến các khu vực ven biển và đại dương”.

P.T.T (NASATI), theo https://phys.org/news/2020-08-surface-clean-up-technology-wont-ocean.html, 4/8/2020